اللهم عجل لولیک الفرج، السلام علیک یا صاحب الزمان(عج)،الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و عَجّل فَرَجَهم

۱ – نگاه با محبّت به پدر و مادر، عبادت است

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: نظر الولد الی والدیه حباً لهما عباده.(۱)؛ نگاه دوستانه به پدر و مادر، عبادت است.

در روایات، نگاه کردن به چند چیز، عبادت شمرده شده که یکی از آنها، نگاه کردن به قرآن است و دیگری نگاه کردن به جمال با کمال امیرالمؤمنین علی(علیه السلام).

مردی در کنار کعبه به ابوذر گفت: «چرا به چهره علی(علیه السلام) زیاد نگاه می‌کنی؟». ابوذر پاسخ داد که حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: النّظر الی علی بن أبی طالب عباده، و النّظر الی الوالدین برأفهٍ و رحمهٍ عباده(۲)؛ نگاه کردن به روی مبارک علی(علیه السلام) عبادت است؛ همچنین نگاه کردن به پدر و مادر از روی محبّت و رحمت، عبادت است.

۲ – جهاد در راه اسلام است

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: برّ الوالدین یجزی عن الجهاد.(۳)؛ نیکی به پدر و مادر، جای جهاد را می‌گیرد.

۳ – بزرگترین واجب است

امام علی(علیه السلام) فرموده است: برّ الوالدین أکبر فریضه.(۴)؛ نیکی به پدر و مادر، بزرگترین واجب است.

۴ – باعث طول عمر و زیادتی روزی است

امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: من سرّه أن یمدّ له فی عمره و یزاد فی رزقه فلیبرّ والدیه(۵)؛ کسی که می‌خواهد بر عمر خود بیفزاید و روزی خود را زیاد کند، پس بر پدر و مادر خود، نیکی کند.

در روایت دیگری به نقل از عنان بن سریر آمده است: کنّا عند أبی عبدالله(علیه السلام) و فینا میسر فذکر واصله القرابه، فقال أبوعبدالله(علیه السلام) یا میسر! قد حضر أجلک غیر مرّه و لا مرّتین کلّ ذلک یؤخّر الله أجلک لصلتک قرابتک و ان کنت تریدان یزاد فی عمرک فبرّ شیخیک یعنی أبویه.(۶)

با میسر نزد امام صادق(علیه السلام) بودیم. گفتگو از صله رحم شد. حضرت فرمود: ای میسر! اجلت بیش از یک دفعه رسید، خداوند تمام آن را به تأخیر انداخت، برای اینکه صله رحم می‌کردی. اگر می‌خواهی عمرت زیاد شود، به پدر و مادرت نیکی کن.

و در روایت دیگری آمده است: انّه ربّما کان قد بقی من عمر الانسان ثلث سنین ثم انّه یحسن الی والدیه و یصل أرحامه فیؤخّره الله الی ثلثین سنه و انّ منهم من یبقی من عمره ثلاثون سنه ثم انّه یقطع أرحامه أو یعق والدیه فیمحو الله سبحانه الثلاثین و یثبت مکانها ثلاث سنین، و قال رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم): رأیت فی المنام رجلا قد اتاه ملک الموت لقبض روحه فجاء برّه بوالدیه فمنعه منه.(۷)

چه بسا گاهی از عمر انسان، سه سال باقی است؛ امّا در اثر احسان به پدر و مادر و صله رحم، خداوند، عمر سه ساله او را تبدیل به سی سال می‌کند، و در مقابل، شخصی از عمرش سی سال باقی است؛ امّا به دلیل قطع رحم و آزار و اذیت والدین، خداوند عمر او را به سه سال تبدیل می‌کند.

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در خواب، شخصی را دید که ملک الموت برای قبض روح او آمده؛ ولی در اثر نیکی به پدر و مادر، این عمل تحقّق نیافت.

۵ – بهترین خوبی هاست

علی(علیه السلام) می‌فرماید: برّ الوالدین من أکرم الطّباع.(۸)؛ نیکی به پدر و مادر، از بهترین خوبی‌هاست. چه نیکی‌ای بالاتر از این است که انسان، در دنیا نسبت به پدر و مادر خود، مهربانی کند.

۶ – باعث خشنودی خداوند است

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: رضی الله مع رضی الوالدین.(۹)؛ رضایت خداوند، در رضایت والدین است.

۷ – باعث لذّت زندگی است

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: لذّه العیش فی البرّ بالوالدین.(۱۰)؛ لذّت زندگی، در نیکی به پدر و مادر است.

کسانی که در زندگی اجتماعی با پدر و مادر خود، نامهربانی می‌کنند و با غیظ و غضب با آنان برخورد می‌نمایند، نه تنها در آخرت مورد عذاب خدای سبحان واقع می‌شوند، بلکه در دنیا هم هیچ لذّت و بهره ای از زندگی خود نمی‌برند. ما در زمان خود، شاهد هستیم کسانی که با پدر و مادر خود هیچ برخورد مناسبی نداشته اند، چطور گرفتار از هم پاشیدگی زندگی می‌شوند و همیشه گرفتار سختی زندگی هستند. بنابراین، کسانی که می‌خواهند در این دنیا از زندگی راحت و مطلوبی برخوردار باشند، باید با پدر و مادر با مهر و محبّت برخورد کنند و همیشه با خوشرویی با آنان رفتار کنند تا به زندگی خود، سامان ببخشند و شیرینی زندگی، در خانواده آنها همواره شعله ور بماند.

۸ – باعث راحتی مرگ است

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: من أحبّ أن یخفّف اللّه عزّ و جّل عنه سکرات الموت فلیکن بوالدیه بارّا.(۱۱)؛ کسی که دوست دارد موقع قبض روح، جان او راحت گرفته شود، پس به پدر و مادر خود، نیکی کند.

۹ – بهترین اعمال است

امام صادق(علیه السلام) فرموده است: أفضل الأعمال الصلاه لوقتها و برّ الوالدین و الجهاد فی سبیل اللّه.(۱۲)؛

بهترین اعمال نزد خداوند، نمازگزاردن در وقت آن و نیکی به پدر و مادر و جهاد در راه خداست.

۱۰ – سپر آتش جهنّم است

در روایت آمده است: انّ أبی قد کبر جداً و ضعف فنحن نحمله اذا اراد الحاجه فقال ان استطعت أن تلی ذلک منه فافعل و لقّمه بیدک فانّه جنه لک غدا.(۱۳)

شخصی به امام صادق(علیه السلام) عرض کرد: «پدرم به حدّی پیر و ناتوان شده که او را برای قضای حاجت، حمل می‌کنم و می‌برم. امام صادق(علیه السلام) فرمود: اگر قدرت داری، خودت این کار را انجام بده و خودت بر دهان او غذا بگذار تا این عمل، سپر آتش فردایت باشد [و تو را به بهشت ببرد].

۱۱ – باعث نیکی فرزندان آنها در آینده به پدر می‌شود

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: برّوا أبائکم یبرّ کم أبناؤکم.(۱۴)؛ به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.

۱۲ – مورد رحمت خداوند واقع می‌شود

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: رحم الله امرءً اعان والده علی برّه.(۱۵)؛ خداوند، رحمت کند کسی را که کمک کند به پدرش بر نیکی.

۱۳ – دعایش درباره فرزند، رد نمی‌شود

امام صادق(علیه السلام) فرموده است: ثلاث دعوات لایحجبن عن الله تعالی: دعاء الوالد لولده اذا برّه.(۱۶)؛ امام صادق(علیه السلام) فرمود: سه دعاست که رد نمی‌شود و یکی، دعای پدر برای فرزندش است، زمانی که به او نیکی کند.

۱۴ – باعث شناخت و معرفت انسان می‌شود

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: برّ الوالدین من حسن معرفه العبد باللّه.(۱۷)؛ نیکی به پدر و مادر، از نشانه های شناخت انسان نسبت به پروردگار است.

۱۵ – باعث تأخیر در مرگ می‌شود

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: رأیت بالمنام رجلاً من أمّتی قد أتاه ملک الموت لقبض روحه، فجاء برّه بوالدیه فمنعه منه.(۱۸)؛ در خواب دیدم که ملک الموت می‌خواهد یکی از امّتم را قبض روح کند. در این هنگام، آن شخص به پدر و مادر نیکی کرد. لذا [خداوند] از قبض روح او منع کرد.

۱۶ – ثواب حج دارد

از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است: ما من ولد بارّ ینظر الی والدیه نظر رحمه الاّ کان له بکلّ نظره حجّه مبروره؛ فقالوا: یا رسول الله! و ان نظر فی کلّ یوم مأه» قال: نعم، الله أکبر و أطیب.(۱۹)
[فرمود:]هر فرزندی که از روی رحمت و نیکی به پدر و مادر نگاه کند، به هر نگاهش [ثواب] یک حجّ قبول شده، داده می‌شود. عرضه داشتند: «ای رسول خدا! اگر در هر روز صد بار نگاه می‌کند». فرمود: آری! خداوند بزرگ است.

۱۷ – هرگز فقیر نمی‌شود

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: … فلیکن بوالدیه بارّاً فاذا کان کذلک لم یصبه فی حیاته فقرا أبداً.(۲۰)؛ هر کسی می‌خواهد که خداوند، سکرات مرگ را بر او آسان گرداند، به پدر و مادر نیکی کند که در این هنگام، هرگز در زندگی اش فقیر نمی‌شود.

۱۸ – نیکی به والدین، نعمت خداوند است

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: من نعمه الله علی الرجل أن یشبه والده.(۲۱)؛ از نعمتهای خداوند بر انسان، آن است که پدرش را گرامی دارد.

۱۹ – اطاعت خداوند است

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: فان صلتهما طاعه الله.(۲۲)؛ نیکی به پدر و مادر، طاعت خداوند است.

۲۰ – حضرت موسی(علیه السلام) به چنین کسی غبطه می‌خورد

در روایتی آمده است: روی أنّ موسی(علیه السلام) لمّا ناجی ربّه رأی رجلاً تحت ساق العرش قائماً یصلّی فغبطه بمکانه، فقال: «یا ربّ بم بلّغت عبدک هذا ما أری؟» قال: یا موسی! انّه کان بارّاً بوالدیه.(۲۳)

وقتی حضرت موسی با پروردگارش مناجات می‌کرد، مردی را دید که مناجات می‌کند. حضرت موسی به مقام و درجه او غبطه خورد. عرض کرد: «پروردگارا! به چه وسیله بنده‌ات را به این مقام رساندی؟». فرمود: ای موسی! این مرد به پدر و مادر خود، نیکی می‌کرد.

۲۱ – بهترین افراد در روز قیامت است

در روایت آمده است: سید الأبرار یوم القیامه رجل برّ والدیه.(۲۴)؛ بهترین نیکوکار در روز قیامت، مردی است که به پدر و مادر خود، نیکی کند.

البته این مرد، شخص نیکوکار در روز قیامت است و در دنیا هم، موجب خوشبختی و خرسندی و سعادت در زندگی اوست.

۲۲ – از صفات شیعه است

امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: ما شیعتنا الاّ من أتقی اللّه و اطاعه و ما کانوا یعرفون الاّ بالتواضع و التخشع و أداء الأمانه و کثره ذکر الله و الصوم و الصلاه و البرّ بالوالدین.(۲۵)

شیعه ما نیست، جز کسی که خدا را در نظر داشته باشد و او را اطاعت کند، و شیعه را نمی‌توان شناخت، جز با تواضع، افتادگی، ادای امانت، ذکر فراوان، روزه گرفتن، نماز خواندن و نیکی با پدر و مادر.

۲۳ – سبب ورود به بهشت است

امام صادق(علیه السلام) فرموده است: قال یأتی یوم القیامه شی ء مثل الکبه فیدفع فی ظهر المؤمن فیدخله الجّنه، فیقال: هذا البرّ.(۲۶)

روز رستاخیز، چیزی مثل سپر آورده می‌شود و در بهشت بر سر مؤمن افکنده گردد و او را داخل بهشت می‌کند و گفته می‌شود که این، به سبب نیکی به والدین و خویشان و مؤمنان است.

در روایت دیگری از امام باقر(علیه السلام) آمده است: أربع من کنّ فیه بنی اللّه له بیتاً فی الجنّه: من آوی الیتیم، و رحم الضعیف و أشفق علی والدیه، و رفق بمملوکه.(۲۷)

چهار دسته هستند که اگر این چهار صفت در آنها باشد، خدا برای آنان در بهشت خانه آماده کرده است:

۱) کسی که یتیمی را پناه دهد؛

۲) به ضعیف ترحّم کند؛

۳) به پدر و مادر، مهربان باشد؛

۴) با مملوک خود مهربان باشد و با او مدارا کند.

در آیات قرآن و روایات ائمّه معصومین(علیهم السلام)، مجموع صفات و اعمالی که سبب ورود انسان به بهشت می‌شود و او را در جایگاهی رفیع قرار می‌دهد، کاملاً مشخّص شده است که البته ما درصدد بررسی همه این صفات نیستیم؛ ولی به مناسبت، اوصافی را بیان می‌کنیم تا با عمل به آنها، از جمله کسانی باشیم که از این نعمت جاوید خداوند، بهره مندند.

۲۴ – در سایه عرش خداست

در روایتی آمده است: انّ موسی یناجی ربّه اذ رأی رجلاً تحت ظلّ العرش فقال: «یا ربّ من هذا الّذی قد أظلّه عرشک؟»، قال: هذا کان بارّاً بوالدیه.(۲۸)

حضرت موسی(علیه السلام) با پروردگارش مناجات می‌کرد. در این هنگام، مردی را در زیر سایه عرش خدا مشاهده کرد. عرضه داشت: پروردگارا! این چه کسی است که در سایه عرش تو سُکنا گزیده؟». فرمود: این شخص، نسبت به پدر و مادرش مهربان بود.

پی‌نوشت‌ها

۱– تحف العقول، ص ۴۴؛ کشف الغُمّه، ص ۲۴۳؛

۲-بحارالأنوار، ج ۷۲، ص ۸۰،۱۰۷ – بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ۴۵،

۳-نهج الفصاحه، ح ۱۰۸۶،

۴-غررالحکم و دررالکلم.

۵ – میزان الحکمه، باب الاحسان الی الوالدین؛ بحارالأنوار، ج ۷۱، ص۸۱

۶-بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ،۸۴

۷-أنوار النعمانیه، ج ۳، ص ۸۵(نور فی عقوق الوالدین و قطع رحم).

۸- بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ۸۴،

۹-همان، ج ۷۱، ص ۸۰،

۱۰-همان.

۱۱-همان، ص۸۱،

۱۲-همان، ج ۷۱، ص ۸۵،

۱۳-همان، ج ۷۱، ص ۵۶؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۱۶۲،

۱۴-بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۶۵،

۱۵-همان.

۱۶- همان.

۱۷- همان، ص ۷۷،

۱۸-همان، ص ۸۰،

۱۹-همان.

۲۰-همان، ص ۸۱،

۲۱-همان، ص ۸۴،

۲۲-همان، ص ۸۵،

۲۳-همان.

۲۴-همان، ص ۸۶،

۲۵-تحف العقول، ص ۲۹۵(حکم و مواعظ أبی جعفر محمد بن علی علیهماالسلام ).

۲۶-اصول کافی، ج ۲(باب البرّ بالوالدین)، ص ۱۵۸

۲۷- الخصال، شیخ صدوق، ج۱ص۲۱۱ح۴۶

۲۸- کشف الاسرار وعده الابرار، ج ۵، ص۵۴۲

منبع:سایت الشیعه