مقایسه امتحان حضرت ابراهیم (ع) و امام حسین (ع) و پاداش آن‌ها
مقایسه امتحان حضرت ابراهیم (ع) و امام حسین (ع) و پاداش آن‌ها
در تاریخ اسلام از چند نفر به نام «ذبیح» یاد شده است؛ از جمله اسماعیل (ع) فرزند ابراهیم علیه‌السلام، عبدالله فرزند عبدالمطلب (ع) و اباعبدالله الحسین (ع).
گرچه اسماعیل (ع) و عبدالله تا مرز قربانی شدن پیش رفتند، ولیکن مشیت پروردگار چنان تعلق گرفت که پیش از ذبح شدن، «قربانی» عوض شود و رضایت خدا در چیز دیگری قرار گرفت. بدین ترتیب که قوچی بهشتی به جای اسماعیل (ع) و صد شتر به‌جای عبدالله ذبح شدند.این موضوع درباره سیدالشهدا (ع) چگونه بود؟
چنانچه از سخن بزرگان دین بر می‌آید، ابتلا و امتحان از سنت‌های الهی است؛ هرگاه خداوند اراده کرده تا پاداش بزرگ و مقام بلندمرتبه‌ای به اولیایش عطا کند، آنان را در معرض بلا و مصیبت عظیمی قرار داده تا به‌واسطه صبر بر آن، مستوجب پاداش شوند. در زیارت عاشورا مصیبت امام حسین (ع)، بزرگ‌ترینِ مصائب نه تنها در اسلام بلکه در آسمان‌ها و زمین معرفی شده است.
وجه شباهت ابراهیم و سیدالشهدا (ع) در امتحان عظیمی بود که خداوند برای ایشان قرار داد و هر دو بزرگوار از آن پیروزمندانه خارج شدند. ابراهیم (ع) با طیب خاطر فرزندش را به قربانگاه برد و اباعبدالله (ع) در راه رضای خدا همه هستی خود را به قربانگاه کربلا برد.
ذبح عظیم کیست؟
گروهی بر این عقیده‌اند که منظور از ذبح عظیم در آیه «وَ فَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» امام حسین (ع) است؛ که اگر این‌طور باشد این پرسش مطرح می‌شود که چگونه فردی که رتبه‌‌اش بالاتر است جایگزین و فدایى پائین‌‌تر از خود شده است؟ حال‌آنکه فداء در جایی به کار مى‌‌رود که «دانی»، فدای «عالی» شود و مقام حسین (ع) افضل از اسماعیل (ع) است.
در پاسخ باید گفت: در روایات مطلبی مبنی بر اینکه حضرت اباعبدالله (ع) فدیه اسماعیل (ع) و ذبح عظیم است یافت نمی‌شود و اینکه خداوند، حضرت سیدالشهدا (ع) را فداء و جایگزین حضرت اسماعیل (ع) قرار داد، خلافِ صریح متن روایت است.
امام رضا (ع) داستان ذبح اسماعیل (ع) را این‌گونه بیان می‌کنند: وقتی ابراهیم (ع) از قربانی کردن پسرش نهی شد، در دل آرزو کرد که ای کاش فرزندش را به دست خودش ذبح کرده بود تا به‌واسطه صبر بر این مصیبت به بالاترین درجات ثواب و قرب الهی واصل شود. آنگاه خداوند وحی کرد: ای ابراهیم (ع) محبوب‌ترین خلق نزد تو چه کسی است؟
یا رب هیچ آفریده‌ای نزد من محبوب‌تر از حبیب تو محمد (ص) نیست.
فرزند محمد را بیشتر دوست داری یا فرزند خودت را؟
فرزند محمد (ص) برایم محبوب‌تر است.
قربانی شدن فرزند او به ناحق و با ظلم و ستم تو را بیشتر ناراحت می‌کند یا قربانی شدن فرزند خودت در راه اطاعت از من؟
البته که کشته شدن او به دست دشمنانش دل من را بیشتر به درد می‌آورد.
بدان، گروهی که گمان می‌کنند از امت محمد (ص) هستند، پس از او، فرزندش را از روى ظلم و دشمنى به قتل مى‌‌رسانند و همان‌طور که تو این قوچ را سر بریدی، فرزند محمد (ص) را ذبح می‌کنند و به سبب این عمل مستوجب خشم و غضب من خواهند شد.
ابراهیم (ع) از شنیدن این موضوع قلبش به درد آمد، محزون شد و گریست. خداوند وحی کرد: ابراهیم (ع) جزع و ناراحتی تو بر مصیبت حسین (ع) را «فدای» ناراحتی تو بر فرزندت اسماعیل (ع) (در صورتی‌که وی را به دست خودت ذبح می‌کردی) قرار دادم و به‌واسطه گریه و ناراحتی بر حسین (ع)، تو را به بالاترین درجه اهل ثواب در صبر بر بلایا می‌رسانم و این است معنای آیه «وَ فَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ».
بنابراین خداوند حزن و بُکاء ابراهیم (ع) بر حسین (ع) را فدا و جایگزین ذبح اسماعیل (ع) قرار داد و شخص سیدالشهدا (ع) با آن مرتبه از کمال و شرافت، فدیه اسماعیل (ع) نبود؛ بلکه صرفاً مصیبت ایشان مد نظر است؛ که این خود نکته ظریفی در اهمیت و ثواب گریه و حزن بر سیدالشهدا (ع) است.
ضمن اینکه در آیه شریفه «وَ فَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» فعل ماضى آورده شده، یعنى این عمل در گذشته اتفاق افتاده، نه اینکه در آینده (در زمان امام حسین (ع)) این فداء و جایگزینى انجام خواهد شد.
نتیجه اینکه ذبح عظیم همان قوچ بهشتی بوده است که به‌جای اسماعیل (ع) قربانی شد تا نسل و ذریه پاکی که قرار بود از صلب اسماعیل (ع) خارج شود را حفظ کرده و درخت پربار نبوت و امامت به ثمر برسد.
هیچ تردیدى وجود ندارد که مجموعه این سلسله بلندمرتبه افضل و اشرف از حسین (ع) به تنهایى است و آنچه در حدیث آمده بر همین اساس است.
پاداش ابراهیم (ع) چه بود؟
اولین و بالاترین پاداشی که به‌واسطه تسلیم بودن ابراهیم (ع) در برابر فرمان الهی به وی عطا شد، مقام «امامت» بود. در مکتب تشیع امامت یکی از مناصب مهم و والای الهی است که پس از نبوت و رسالت به حضرت ابراهیم (ع) تعلق گرفت.
علاوه بر این، قرآن بلافاصله بعد از آیه «وَ فَدَینَاهُ…»، می‌فرماید: «وَتَرَکْنَا عَلَیْهِ فِی الْآخِرِینَ»، نام نیک ابراهیم (ع) را در امت‌های بعد باقی و برقرار ساختیم. آوازه نیکوی ذریه حضرت ابراهیم (ع) که حضرت رسول خاتم (ص) و سیدالشهدا (ع) نیز جزو آن هستند، از جمله عطایایی است که نصیب ابراهیم شد.
همچنین خداوند به پاس صبر بر مصائبی که بر ابراهیم (ع) گذشت، مناسک حج را آمیخته با مجاهدت او قرار داد؛ لذا در بسیاری موارد از آن با نام حج ابراهیمی یاد می‌شود. علاوه بر سعی صفا و مروه و رمی جمرات، یکی از مشهودترین اعمال حج، قربانی کردن در روز عید اضحی است.
به تأسی از عمل ابراهیم (ع)، حکم قربانی انعام و چهارپایان در روز عید قربان برای حاجیان واجب شد تا هر ساله خاطره ذبح قوچ بهشتی به‌جای اسماعیل (ع) زنده شود. میلیون‌ها مسلمان هر ساله به یاد آزمایش الهی که ابراهیم (ع) از آن سربلند بیرون آمد، ذبح عظیمی در منا به راه می‌اندازند و آیه «فَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» را تحقق می‌بخشند.
چنانچه امام رضا (ع) فرموده‌اند: هر قربانی که تا قیامت در منا ذبح می‌شود، فدایی اسماعیل (ع) است.
برخی نیز روایت کرده‌اند، هنگامی‌که قوچ بهشتی فدای اسماعیل (ع) شد، جبرئیل و به‌تبع او حضرت ابراهیم (ع) تکبیر گفتند: الله‌اکبر الله‌اکبر؛ لااله‌الاالله و الله‌اکبر؛ الله‌اکبر و لله الحمد؛ و این شبیه همان تکبیرهایی هست که حاجیان در روز عید قربان در منا بر زبان جاری می‌کنند.
پاداش سیدالشهدا (ع) در مقابل امتحان عظیم کربلا
در روایات شیعه، اشاره شده است که معنای تاویلی این آیه و ذبح عظیم، حضرت اباعبدلله (ع) هستند. ایشان با قبول این امتحان عظیم و شهادت، باعث حفظ اسلام و دین جدشان از انحرافات عظیمی شدند که بنی امیه و غاصبین خلافت به سر اسلام آورده بودند.
از این رو خداوند به‌واسطه شهادت اباعبدالله (ع) و صبر و تحملی که ایشان در مصائب عاشورا داشتند؛ پاداش‌های عظیمی را برای ایشان و زائران قبرشان قرار داده است:
اول: اینکه ائمه طاهرین از نسل و ذریه سیدالشهدا (ع) هستند.
دوم: تربت اباعبدالله (ع) را مایه برکت و شِفا قرار داد.
سوم: اجابت دعا نزد قبر مطهر سیدالشهدا (ع) را ضمانت کرد.
چهارم: روزهایی که زائر صرف رفتن به زیارت قبر امام حسین (ع) می‌کند، جزو عمرش شمرده نمی‌شود.
پنجم: پولی که در راه زیارت اباعبدالله (ع) خرج شود، به هزار برابر برای زائر جبران می‌شود و به همین مقدار درجه و مقام زائر بالا می‌رود.
ششم: کسی که امام حسین (ع) را در کربلا زیارت کند، گویی خداوند را در عرش زیارت کرده است.
السَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ وَ عَلَی الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِناَّئِکَ عَلَیْکَ مِنّی سَلامُ اللَّهِ [اَبَداً] ما بَقیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ لاجَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّی لِزِیارَتِکُمْ اَلسَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَوْلادِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَصْحابِ الْحُسَیْنِ
منبع : باشگاه خبرنگاران جوان به آدرس ” https://www.yjc.ir “